ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ;

Παχυσαρκία είναι η παθολογικά αυξημένη εναπόθεση λίπους στο ανθρώπινο σώμα. Οφείλεται στην λήψη υπερβολικής ποσότητας θερμίδων, ποσότητα η οποία υπερβαίνει αυτή που το άτομο καταναλώνει.
Η παχυσαρκία μπορεί να παρουσιαστεί σε άτομα κάθε ηλικίας και φύλου και μειώνει σημαντικά την ποιότητα και τη διάρκεια της ζωής. Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη υπερβολικού λίπους στις λιποαποθήκες του σώματος.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, χαρακτηρίζει την παχυσαρκία μία από τις σύγχρονες επιδημίες που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ;

Ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο παιδίατρος είναι η παιδική παχυσαρκία. Το παιδί από τη γέννησή του μέχρι την ηλικία των 19 έως 20 ετών παρουσιάζει μία αύξηση του βάρους αλλά και του ύψους. Αν αυτά τα δύο μεγέθη αυξάνουν κατά τρόπο αρμονικό, το σώμα έχει σωστές αναλογίες. Αν η αύξηση του βάρους είναι ταχύτερη από την αύξηση του.

ΤΙ ΤΗΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ;

Πού οφείλεται όμως η παιδική παχυσαρκία;  Οι δυο παράγοντες που σχετίζονται με τη παιδική παχυσαρκία είναι το περιβάλλον και η γενετική προδιάθεση. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι η διατροφή του παιδιού, η ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα, το οικογενειακό περιβάλλον καθώς και ψυχοκοινωνικοί λόγοι που μπορούν να προκαλέσουν παχυσαρκία, ενώ γενετική προδιάθεση είναι η κληρονομική τάση για παχυσαρκία. Πώς όμως είναι δυνατόν τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας να αυξάνονται όταν το γενετικό υλικό παραμένει το ίδιο μέσα στο χρόνο; Αυτό μας δείχνει ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν πολύ πιο σημαντική επίδραση από τη γενετική προδιάθεση, η οποία μπορεί να επιδράσει μόνο όταν υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον.

Πιο σύντομα οι λόγοι που προκαλούν την παιδική παχυσαρκία ειναι:

1. Κακές διατροφικές συνήθειες.

2. Υπερφαγία.

3. Έλλειψη σωματικής άσκησης.

4. Ενδοκρινολογικές και νευρολογικές ασθένειες.

5. Φαρμακευτική αγωγή με φάρμακα όπως κορτικοστεροειδή ή ορισμένα άλλα ψυχιατρικά φάρμακα.

6. Καταστάσεις που δημιουργούν στρες, όπως διαζύγια, μετακομίσεις, θάνατοι ή προβλήματα με συνομήλικους.

7. Έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.

8. Κατάθλιψη και άλλα συναισθηματικά προβλήματα.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Οι επιπλοκές και οι κίνδυνοι από την παιδική παχυσαρκία μπορούν να χωριστούν σε δύο βασικές κατηγορίες: τα ψυχολογικά/κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούν και τα προβλήματα υγείας.

Για πολλούς ειδικούς, οι ψυχοκοινωνικές συνέπειες θεωρούνται και οι σημαντικότερες. Στην παιδική ηλικία, το παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυτό μέσα από το βλέμμα των άλλων και αυτό οδηγεί συχνά σε προβλήματα και κινδύνους. Από το καθημερινό “πείραγμα” στο σχολείο μέχρι τις δυσκολίες στο να βρει ρούχα στο νούμερο του, μειώνεται η αυτοεκτίμηση του, δε νιώθει κοινωνικά αποδεκτό και αναζητά παρηγοριά σε ακραίες διατροφικές συμπεριφορές. Είναι ένας φαύλος κύκλος που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Η πρόληψη είναι η μόνη λύση.

Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να παραμελούμε τις επιπτώσεις που έχει η παχυσαρκία στην υγεία του παιδιού. Ιατρικές μελέτες, σε Ελλάδα, Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, συνδέουν την παιδική παχυσαρκία με σοβαρές ασθένειες όπως το μεταβολικό σύνδρομο, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Μερικές μάλιστα από αυτές τις ασθένειες αναπτύσσονται σταδιακά και αμετάκλητα κατά την παιδική ηλικία αλλά εκδηλώνονται πολύ αργότερα, στην ενήλικη πλέον ζωή.

Όπως προαναφέρθηκε η παιδική παχυσαρκία είναι μια νοσογόνος κατάσταση η οποία μπορεί να επιφέρει πολλές αρνητικές επιπτώσεις για τη σωματική αλλά και ψυχική υγεία των παιδιών. Κάποιες από τις κυριότερες είναι οι εξής:

1. Καρδιακές παθήσεις

2. Ψηλή αρτηριακή πίεση

3. Διαβήτης

4. Αναπνευστικά προβλήματα

5. Προβλήματα ύπνου

6. Ορθοπεδικά προβλήματα

7. Ψυχοκοινωνικά προβλήματα

8. Μεταβολικές-ορμονικές επιπτώσεις

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Η λύση στο πρόβλημα της παχυσαρκίας τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες είναι σύνθετο και δύσκολο. Δεν είναι θέμα μόνο να πιέσουμε και να πείσουμε τα παιδιά να μην τρώνε πολύ. Είναι ένα πρόβλημα που για να λυθεί απαιτεί την παρέμβαση της πολιτείας, του σχολείου, των γονέων.

1. Οι γονείς θα πρέπει να ενδιαφερθούν περισσότερο για το τι τρώνε τα παιδιά τους στο σπίτι αλλά και στο σχολείο. Πρέπει από μικρά να τα εκπαιδεύσουν σε όλες τις γεύσεις και όλα τα τρόφιμα ώστε να είναι αποδεκτά από αυτά, όταν το φαγητό γίνει συνειδητή και αυτόνομη διαδικασία. Το μαγειρεμένο φαγητό με τη σαλάτα θα πρέπει να υπάρχει καθημερινά (ή σχεδόν καθημερινά) στο τραπέζι και η λύση του "έτοιμου φαγητού" θα πρέπει να περιορίζεται σε ελάχιστες ειδικές μέρες, όταν οι υποχρεώσεις δεν αφήνουν χρονικά περιθώρια για μαγειρική παρασκευή. Ακόμα θα πρέπει να ενδιαφέρονται για το τι τρώνε στο σχολείο ή στις εξόδους τους., ώστε να μη μάθουν τα παιδιά στην εύκολη επιλογή του fast food και της υποκατάστασης του σπιτικού φαγητού από χαμηλής θρεπτικής αξίας τρόφιμα και σνακ. Μάθετε τα παιδιά να τρώνε σαλάτες και φρούτα, να προτιμούν τους φυσικούς χυμούς από τα αναψυκτικά, να προτιμούν μια φέτα ψωμί με μέλι από μια τυρόπιτα και να τρώνε εξίσου τα όσπρια με το κρέας. Ακόμα θα πρέπει να αποφεύγουμε την επιβράβευση του παιδιού για τις επιδόσεις του στο σχολείο ή αλλού με την προσφορά σοκολάτας, άλλων γλυκών ή με την έξοδο σε κάποιο ταχυφαγείο, με την κατανάλωση των "παιδικών μενού", που αυτά παρέχουν.
2. Επειδή η παχυσαρκία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της κακής διατροφής αλλά και της περιορισμένης άσκησης θα πρέπει να ωθήσουν τα παιδιά να γίνουν πιο δραστήρια. Αν και ο ελεύθερος χρόνος των παιδιών γίνεται όλο και λιγότερος, είναι σίγουρο ότι τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια μπορεί να ασχοληθούν πιο συστηματικά με κάποια ήπια μορφή άσκησης. Τελευταία στοιχεία έχουν δείξει μεγάλη αύξηση των ωρών τηλεθέασης, που είναι συνδυασμός ακινησίας με σύγχρονη κατανάλωση σνακ, που είναι υψηλά σε θερμίδες, λίπος και αλάτι. Κλείστε την τηλεόραση και ασχοληθείτε περισσότερο με τα παιδιά...

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Ο ρόλος των γονέων στη διαμόρφωση των διαιτητικών συνηθειών του παιδιού είναι καλά τεκμηριωμένος. Οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα και είναι υπεύθυνοι για την προμήθεια τροφίμων, το μαγείρεμα και για τη δημιουργία του γενικότερου κλίματος στη διατροφή του παιδιού. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού οι γονείς μπορούν να το βοηθήσουν με διαφορετικό τρόπο. Για αυτό χρειάζεται προσοχή, διότι μια πρακτική που φαίνεται ωφέλιμη σε ένα παιδί μικρής ηλικίας, μπορεί να φέρει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα σε έναν έφηβο.

Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν και να προσέχουν οι γονείς;

1. Η αντιμετώπιση πρέπει να αρχίσει νωρίς, μετά την ηλικία των 3 ετών.

2. Είναι προτιμότερη και πιο αποτελεσματική η αλλαγή των συνηθειών ολόκληρης της οικογένειας (διατροφής και άσκησης), από ότι μόνο του παιδιού.
3. Οι αλλαγές στη ζωή του παιδιού θα πρέπει να γίνονται σταδιακά

4. Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τις επιπλοκές της παχυσαρκίας

5. Οι γονείς οφείλουν να ενθαρρύνουν και να υποστηρίζουν ψυχολογικά τα παιδιά και όχι να τα επικρίνουν

6. Οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται σωστά από τον διαιτολόγο και γιατρό τους.

ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχει όμως και η Πολιτεία αφού ο έλεγχος στις καντίνες, η εφαρμογή των ειδικών μαθημάτων πάνω σε θέματα διατροφής, ο περιορισμός της διαφημιστικής καμπάνιας των αλυσίδων "έτοιμου φαγητού" καθώς και των επιβαρυντικών σνακ (γαριδάκια, σοκολάτες, μπισκότα, χυμοί και αναψυκτικά), ειδικά σε ώρες τηλεθέασης παιδικής ζώνης είναι λύσεις που θα συμβάλλουν με τα παραπάνω στη μείωση της παχυσαρκίας στις παιδικές ηλικίες. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ένα παχύσαρκο παιδί έχει 1/3 μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνει παχύσαρκος ενήλικας και για αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη "μάστιγα" αυτή έγκαιρα και δυναμικά.

Τα παιδιά δεν είναι δυνατό να αντιληφθούν τις μακροχρόνιες βλαβερές συνέπειες της παχυσαρκίας και πολύ περισσότερο να συμμορφωθούν με δίαιτες. Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη μεσω της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης. Χωρίς να θέλουμε να υποτιμήσουμε το ρόλο του σχολείου και του κράτους στην εκπαίδευση, πρέπει να τονίσουμε ότι το πρότυπο των παιδιών είναι οι γονείς. Σύμφωνα με μια μελέτη της Αμερικανικής Εταιρίας Παχυσαρκίας φάνηκε ότι:

Μόνο το 30% των γονέων ενδιαφέρεται για το βάρος των παιδιών.

Μόνο το 12% των γονέων πιστεύουν ότι τα παιδιά τους είναι υπέρβαρα.

Μόνο το 27% πιστεύει ότι τα παιδιά δεν διατρέφονται υγιεινά.

Μόνο το 24% αντιλαμβάνεται ότι τα παιδιά στην εποχή μας δεν ασκούνται όπως παλαιότερα.

Μόνο το 35% των γονέων προβληματίζεται με την ανεπαρκή ενημέρωση σε θέματα διατροφής στο σχολείο.

ΑΛΛΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΜΕΤΡΑ

Ορισμένα άλλα μέτρα που μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά και τους έφηβους να κρατήσουν ένα κανονικό βάρος για την ηλικία και το ύψος τους είναι:

1. Τα γεύματα να προγραμματίζονται και να γίνεται καλύτερη επιλογή για το τι θα φάνε τα παιδιά αποφεύγοντας τα έτοιμα φαγητά (fast foods).
2. Οι μερίδες να είναι ελεγμένες και κανονικές και να καταναλώνονται λιγότερες θερμίδες.

3. Επινοήστε τρόπους και ευχάριστες δραστηριότητες να ασκείστε μαζί με τα παιδιά σας τακτικά μέσα στη βδομάδα! Κανονίστε π.χ. έναν περίπατο όλοι μαζί σε κάποιο πάρκο, ή ποδηλασία στη γειτονιά. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείτε όμορφες αναμνήσεις και μαθαίνετε τα παιδιά σας τη σημαντικότητα της άσκησης στην υγεία μας.

4. Πρέπει να προσεχθεί το τι τρώνε τα παιδιά στο σχολείο.

5. Να αποφεύγεται τα παιδιά να τρώνε μπροστά από την τηλεόραση ή

μπροστά από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και να γίνεται προσπάθεια

όλη η οικογένεια να τρώει μαζί.

6. Να περιοριστούν τα τσιμπήματα στα ενδιάμεσα των γευμάτων.

7. να μη χρησιμοποιείται το φαγητό σαν αμοιβή για κάτι.

8. σε ορισμένες περιπτώσεις είναι χρήσιμη η συμμετοχή σε ομάδα

υποστήριξης με άλλα άτομα που αντιμετωπίζουν ανάλογο πρόβλημα\

9. αλλαγή συνηθειών κατά τη διάρκεια του φαγητού όπως προσπάθεια να τρώνε αργά.

10. Φροντίστε να υπάρχουν στο σπίτι φρέσκα φρούτα και ενθαρρύνετε τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία να τα δοκιμάζουν. Κόψτε φρούτα σε ένα μεγάλο πιάτο και φάτε μαζί με τα παιδιά. Να θυμάστε, τα μικρά παιδιά θα μιμηθούν τις συνήθειες σας! Περιορίστε τα γεύματα που τρώτε έξω από το σπίτι. Έχουν συνήθως πολλές θερμίδες και είναι πολύ χαμηλά σε θρεπτικά συστατικά.

11. Ψωνίστε και μαγειρέψτε μαζί με τα παιδιά σας! Έτσι τα παιδιά μπορούν να μάθουν να επιλέγουν τις υγιεινές τροφές ανάμεσα σε πολλές άλλες και να ετοιμάζουν εύκολα υγιεινά γεύματα και σνακ.

Αναμφίβολα η παχυσαρκία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που τείνει να πάρει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας. Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στο πρόβλημα αυτό και οι συνέπειες θα διαρκέσουν για ολόκληρη τη ζωή.

Η αιτιολογία είναι πολυσύνθετη και η αντιμετώπιση δεν είναι εύκολη. Η αναγνώριση του προβλήματος της παχυσαρκίας στα παιδιά πρέπει να γίνεται έγκαιρα και η αντιμετώπιση να γίνεται επί μακροχρόνιας συνεχούς βάσεως. Τα ευεργετήματα της επιτυχούς αντιμετώπισης θα συνοδεύουν το παιδί για όλη του τη ζωή.

ΑΡΑ: Ενημερωνόμαστε πλήρως και όσο το δυνατό καλύτερα για τη σωστή πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας, φροντίζουμε για τη σωστή εφαρμογή της με τις σωστές μεθόδους. Εάν υπάρχει ήδη το πρόβλημα, δεν παραιτούμαστε αντιθέτως χρησιμοποιούμαι όσες πληροφορίες υπάρχουν για τα επιθυμητά αποτελέσματα και μεριμνούμε για τη διατήρησή τους.

Απαραίτητη είναι λοιπόν πρώτα η ενημέρωση των γονέων οι οποίοι έχουν και την ευθύνη, δεδομένου ότι τα παιδιά δεν είναι σε θέση να λάβουν από μόνα τους τα κατάλληλα μέτρα για έλεγχο του βάρους. Οι γονείς των παιδιών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα παχυσαρκίας πρέπει να προωθήσουν σε συνεργασία με τον ειδικό τις αναγκαίες αλλαγές στη διατροφή των παιδιών αλλά και και στις συνήθειες ολόκληρης της οικογένειας. Δυστυχώς όμως, πολλές φορές οι γονείς δεν λαμβάνουν σοβαρά υπ' όψιν τους κινδύνους που εγκυμονεί η παχυσαρκία για την υγεία των παιδιών τους και δεν αντιλαμβάνονται πόσο αναγκαία είναι και η δική τους συμμετοχή προκειμένου να αλλάξουν οι συνήθειες των παιδιών τους.